 |
| Dân chúng Thái Lan tập trung trước bệnh viện Siriraj ở thủ đô Bangkok thương tiếc Quốc Vương Bhumibol Adulyadej. (Hình: Munir Uz Zaman/AFP/Getty Images) |
Bhumibol Adulyadej là tên do ông bác, Quốc Vương Rama VII, đặt cho, thay thế tên Mỹ đầu tiên trong giấy khai sinh là “Baby Songkla.” Cha của ông, Quốc Vương Mahidol Adulyadej, tước hiệu là Hoàng Thân Songla, lúc đó đang du học tại đại học Harvard University, Massachusetts, theo một chương trình y tế công cộng, và Bhumibol chào đời ngày 5 Tháng Mười Hai, 1927 trong một bệnh viện ở Cambridge, Massachusetts.
Năm sau, Hoàng Thân Mahidol tốt nghiệp, đem con trở về nước rồi chết năm 1929 vì chứng bệnh suy thận khi Bhumibol mới 2 tuổi. Ông còn một người anh lớn, Ananda Mahidol, và một người chị, Galyani Vadhana, cả hai đều ra đời ở Thái Lan.
Vua Bhumibol học mẫu giáo ở Bangkok tới năm 1933. Sau đó, bà mẹ đưa gia đình sang Thụy Sĩ, ông học qua bậc tiểu và trung học ở thành phố Lausanne. Ông đậu tú tài văn chương Pháp, giống như ban C thời Việt Nam Cộng Hòa. Năm 1934, mới 7 tuổi, Bhumibol được cho một chiếc máy chụp hình và ông trở thành người say mê nhiếp ảnh. Tới năm 1942, Bhumibol ham thích nhạc jazz và học chơi kèn saxophone. Hai thú vui này Quốc Vương Bhumibol tiếp tục giữ cho đến cuối cuộc đời.
Năm 1934, Quốc Vương Rama VII thoái vị và người anh 9 tuổi của Bhumibol, Ananda Mahidol, được nối ngôi, trở thành Quốc Vương Rama VIII. Tuy nhiên, cả gia đình ông vẫn tiếp tục ở lại Thụy Sĩ trong mấy năm và quyền hành giao cho một hội đồng nhiếp chính.
Ngày 9 Tháng Sáu, 1946, Quốc Vương Rama VIII băng hà sau khi trúng đạn trong một hoàn cảnh bí ẩn không bao giờ được giải đáp. Vua Bhumibol Adulyadej lên ngôi lúc 19 tuổi, chưa tỏ ra chú trọng đến quyền lực mà còn muốn tiếp tục con đường học vấn nên sau 100 ngày quốc tang, ông qua lại Thụy Sĩ và trao quyền nhiếp chính cho người chú là Hoàng Thân Rangsit.
Tháng Mười Một, 1947, Hoàng Thân Rangsit đồng ý cho quân đội đảo chính lật đổ Thủ Tướng Thamrongnawasawat. Tới năm 1949, hoàng thân nhiếp chính ký ban hành bản Hiến Pháp mới, tái lập nhiều quyền hạn cho triều đình đã bị tước bỏ trong cuộc cách mạng năm 1932.
Ngày 5 Tháng Năm, 1950, Vua Bhumibol Adulyadej chính thức làm lễ đăng quang tại hoàng cung ở Bangkok, mang vương hiệu là Rama IX. Tuy nhiên, tên này chỉ được quen gọi theo Anh ngữ, danh hiệu chính thức tại Thái Lan là “Nai Luang” hoặc “Phra Chao Yu Hua” có nghĩa tương đương tiếng Việt là ông vua hay thiên tử.
Chỉ một tuần lễ trước đó, quốc vương đã thành hôn với Hoàng Hậu Sirikit. Trong thời gian còn học ở Thụy Sĩ, Bhumibol thường xuyên qua Paris và quen biết Mom Rajawongse Sirikit Kitiyakara, con gái đại sứ Thái Lan tại Pháp.
Quốc Vương Bhumibol bị tai nạn xe hơi năm 1948 khi ông lái chiếc xe Fiat Topolino trên đường từ Geneva về Lausanne, đụng vào phía sau một xe vận tải thắng lại bất ngờ. Ông bị thương ở lưng và mặt, bị hỏng con mắt bên phải qua giải phẫu, và từ đó luôn luôn mang kính đen khi ra trước công chúng.
Trong những năm đầu trị vì, quốc vương Thái Lan ít có thực quyền và vai trò của nhà vua chỉ mang tính tượng trưng. Năm 1957, Tướng Sarit Dhanajarata tổ chức một cuộc đảo chính lật đổ chính phủ của Thống Chế Plaek Phibulsongkram với lý do “khi quân,” một tội bị trừng trị theo luật. Quốc Vương Bhumibol ủng hộ phe đảo chính và ký sắc lệnh ban hành quân luật, chỉ định Tướng Sarit làm “tư lệnh quân sự bảo vệ thủ đô.” Chính quyền Sarit là một chính quyền độc tài nhưng đề cao vai trò của quốc vương. Các nhà phê bình lịch sử sau này coi Sarit chỉ là công cụ của quốc vương, những người khác lại cho rằng Sarit lợi dụng quốc vương để tạo quyền lực cho mình.
Dù sao đây là một cái mốc đánh dấu sự chuyển biến trong mối quan hệ vương triều với quân đội. Thái Lan từ lâu vẫn là quốc gia thường xuyên xảy ra đảo chính quân sự và khủng hoảng chính trị. Trong nửa thế kỷ tiếp theo cho đến ngày nay, quốc vương thực tế không giữ quyền lực nhưng có ảnh hưởng tinh thần quan trọng và đóng một vai trò phức tạp trong những chuyển biến ấy. Tình hình ấy thể hiện qua giai đoạn khủng hoảng 2005-2006, vụ đảo chính Thủ Tướng Thaksin Shinawatra năm 2006, rồi tới những biến động chính trị cho đến chính quyền quân nhân hiện nay.
Với tuổi già, sức khỏe của Quốc Vương Bhumibol suy kém dần và ông cũng chứng tỏ không còn muốn can dự vào những chuyện rắc rối của quân đội, đảng phái và đất nước nữa cho đến khi từ trần. Quyền lực của Quốc Vương Bhumibol Adulyadej là sự phối hợp của nhiều yếu tố bao gồm thể chế quân chủ lập hiến, với đa số dân chúng là những Phật tử thuần thành, và thừa hưởng hậu quả chính sách ngoại giiao khôn khéo từ quá khứ để đất nước luôn luôn duy trì được nền độc lập. Sự phát triển kinh tế nhanh chóng trong hơn 40 năm qua đưa quốc gia này lên vị trí hàng đầu ở khối ASEAN dù xã hội hãy còn rất nhiều vấn đề khó khăn phức tạp.
Sinh thời, Quốc Vương Bhumibol Adulyadej luôn luôn được dân chúng Thái Lan tuyệt đối kính trọng đến mức sùng bái và là một biểu tượng để trung gian hay hóa giải những khó khăn chính trị. Sự ra đi của ông chắc chắn có ảnh hưởng với vận mạng tương lai của quốc gia này nhưng tới một tầm mức nào thì chưa ai có thể tiên liệu.
Tạp chí Forbes xếp Quốc Vương Bhumibol Adulyadej vào hạng tỷ phú và những bậc vương giả giầu nhất thế giới, với tài sản ước lượng $30 tỷ. Thật ra, tài sản này không thuộc về cá nhân nhà vua mà do một cơ chế là Văn Phòng Tài Sản Vương Triều quản lý.
Theo luật năm 1924, người con trai duy nhất của ông, Hoàng Tử Vajiralongkom đã được chính thức tấn phong làm thái tử tử ngày 28 Tháng Mười Hai, 1972 và sẽ lên nối ngôi. Ông sẽ kế thừa những tài sản của hoàng gia và đồng thời quyền lực, khó khăn phức tạp chính trị mà vua cha để lại.
Hà Tường Cát
Người Việt
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV 
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét