|
Tất nhiên, không ai tại Đông Nam Á xem thường các thiết kế chiến lược của Trung Quốc. Chi tiêu quốc phòng của khu vực này đã tăng hơn 50% trong thập niên qua, và 60 tỷ đã được dành riêng cho các loại vũ khí mới, đặc biệt là cho các trang thiết bị nặng hải quân trong vòng năm năm tới. Sách trắng về chiến lược quân sự mà Trung Quốc phát hành vào tháng năm có kế hoạch để mở rộng chu vi phòng thủ của đất nước, tăng cường mối quan tâm các lân quốc, thậm chí làm cho các chi tiêu quân sự cũng tăng lên. Các nhà lãnh đạo trong khu vực hiện nay đang chào đón hàng loạt các giới chức quân sự và doanh giới sản xuất quốc phòng Mỹ đến để xem chính sách chuyển trục về châu Á của Mỹ phải cung ứng gì.
Tuy nhiên, ngoài các khu trục hạm mới và các bảo đảm an ninh, các nhà lãnh đạo Đông Nam Á đã tự kiềm chế về phản ứng quá mạnh trước những tham vọng của Trung Quốc trên các vùng biển. Các sự kiện kinh tế trên mặt đất liền đòi hỏi sự thận trọng.
Chỉ trong hai thập niên, Trung Quốc đã trở thành một đối tác kinh tế hàng đầu của các nước Đông Nam Á, thúc đẩy ảnh hưởng của mình trong khu vực. Nỗ lực bền bỉ của các giới lãnh đạo Trung Quốc để mở rộng hợp tác kinh tế hoàn toàn trái ngược với cách tiếp cận của Mỹ đối với khu vực.
Ta hãy xét đến vấn đề mậu dịch. Từ năm 2000, thương mại song phương giữa Trung Quốc và mười thành viên của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã tăng gấp mười lần, từ 32 tỷ lên 350 tỷ vào năm ngoái, và có thể đạt 500 tỷ vào năm 2015. Khi Trung Quốc đã vươn lên thành một đối tác thương mại lớn nhất tại Đông Nam Á, Mỹ đã tụt xuống vị trí thứ tư, với chỉ 206 tỷ trong tổng số thương mại với ASEAN trong năm ngoái.
Với tầm quan trọng về kinh tế đang phát triển ở Đông Nam Á, các tác động của xu hướng này có thể không được cân nhắc cẩn trọng hơn. Tổng sản lượng Nội địa hàng năm của tất cả các nước ASEAN đã lên đến 2 ngàn tỷ 4 và còn đang phát triển nhanh chóng, do sự hình thành nhanh chóng của giới trung lưu, các công nhân chuyên nghiệp, và thị trường ngày càng nâng cấp. Nếu xu hướng hiện tại kéo dài, thương mại của Trung Quốc với các nước ASEAN có thể đạt 1 nghìn tỷ vào năm 2020.
Những hình ảnh về đầu tư trực tiếp – các lưu lượng tài chính hỗ trợ cho việc xây dựng các nhà máy, văn phòng, kho, hầm mỏ, và các trang trại – cũng nổi bật. Từ năm 1995 đến năm 2003, các công ty Trung Quốc đầu tư 631 triệu trong các nước ASEAN; vào năm 2013 họ đã đầu tư 30 tỷ. Mặc dù Trung Quốc vẫn còn đứng sau Nhật Bản, Châu Âu và Mỹ trên mặt trận này, chắc chắn là Trung Quốc có tiềm năng bắt kịp, khi các công ty cổ phần tư nhân của Trung Quốc ngày càng hướng ra nước ngoài. Thật vậy, từ nông nghiệp đến công nghệ thông tin, Trung Quốc đang đa dạng hóa các thị phần trong khu vực và các công ty của họ tham gia vào trong các nền kinh tế tiên tiến của các nước ASEAN.
Các đối tác Đông Nam Á của Trung Quốc không thể xem thường những nỗ lực này. Đó là lý do tại sao tất cả mười nước của ASEAN đã ký làm thành viên sáng lập cho Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung Quốc lãnh đạo, bất chấp sự phản đối của Mỹ. Trung Quốc cam kết 100 tỷ cho đầu tư ban đầu, đã xác định vị thế cho AIIB như một đối thủ của Ngân hàng Thế giới do Mỹ lãnh đạo, hứa hẹn sẽ giúp các nước châu Á đáp ứng nhu cầu cơ sở hạ tầng rộng lớn của họ.
Chuyện rõ ràng là khi nói đến vai trò của mình ở châu Á, Trung Quốc đang suy nghĩ trong một quy mô lớn. Và còn nữa. Tại cuộc họp năm ngoái của Tổ chức Hợp tác Kinh tế châu Á Thái Bình Dương (APEC), các nhà lãnh đạo khu vực này đã đồng ý bắt đầu làm việc để hướng tới việc chấp thuận cho một hiệp định tự do thương mại do Trung Quốc hậu thuẫn – một vấn đề mà trong đó rõ ràng là có nghĩa là để chống lại Đối tác Xuyên Thái Bình Dương của Tổng thống Mỹ Barack Obama, mà dự án này loại trừ Trung Quốc.
Dù Tập có thực hiện tham vọng tự do mậu dịch của mình hay không, không thể phủ nhận được là sự cam kết của Trung Quốc là để đào sâu mối quan hệ kinh tế ở châu Á và còn đi xa hơn nữa. Đất nước này đã cam kết 600 tỷ để cho sáng kiến “Nhất Đái, Nhất Lộ“, mà nó bao gồm việc xây dựng một con đường làm vòng đai tơ lụa kinh tế chạy qua Trung Á, và một đường tơ lụa hàng hải kết nối Trung Quốc với Đông Nam Á, Ấn Độ Dương, Trung Đông, và có thể cả Châu Âu. Trong khi đó, Mỹ đang tranh đấu vội vã và vụng về để đạt một sự đồng thuận ở trong nước về vấn đề thương mại.
Chắc chắn là Trung Quốc cũng đã có những thất bại. Các dự án thủy điện và đường sắt tại Myanmar bị hủy bỏ, và ở Việt Nam đã có bạo loạn qua việc di chuyển giàn khoan dầu của Trung Quốc trong vùng biển có tranh chấp, tất cả phản ánh sự phản ứng dữ dội mà do việc khan hiếm tài nguyên của đất nước này có thể tạo ra. Nhưng Trung Quốc cũng chắc là phải học hỏi từ những sai lầm của mình, và các nhà lãnh đạo có một tầm nhìn rõ ràng về nơi mà họ đặt cược kinh tế dài hạn.
Vào thời điểm khi chia rẽ trong đảng phái đang làm suy yếu cho sự lãnh đạo kinh tế của Mỹ, ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Đông Nam Á phải phải đề ra một vấn đề: Nếu xãy đến xung đột ở Biển Hoa Nam, thì liệu Mỹ sẽ tìm được đồng minh gần gủi của mình, hoặc liệu đồng minh này sẽ nắm được áo của chú Sam?
|
Of course, no one in Southeast Asia is ignoring China’s strategic designs. The region’s defense spending has increased by more than 50% in the last decade, and some $60 billion has been earmarked for new weapons, especially naval hardware, over the next five years. The white paper on military strategy that China released in May, which touted plans to expand the country’s defense perimeter, intensified neighbors’ concerns, making even more military spending likely. Leaders in the region are now welcoming a stream of US military officials and defense manufacturers to see what America’s Asian “pivot” has to offer.
Beyond new frigates and security guarantees, however, Southeast Asian leaders have refrained from reacting too strongly to China’s offshore ambitions. The economic facts on the ground demand prudence.
In only two decades, China has become Southeast Asian countries’ leading economic partner, boosting its influence throughout the region. Chinese leaders’ constant effort to expand economic cooperation stands in stark contrast to America’s approach to the region.
Consider trade. Since 2000, bilateral trade between China and the ten members of the Association of Southeast Asian Nations has grown tenfold, from $32 billion to $350 billion last year, and could reach $500 billion in 2015. As China has risen to become Southeast Asia’s largest trading partner, the US has slipped to fourth place, with only $206 billion in total trade with ASEAN last year.
Given Southeast Asia’s growing economic importance, the implications of this trend could not be weightier. The ASEAN countries’ combined annual GDP is already $2.4 trillion and growing fast, owing to their rapidly expanding middle class, highly skilled workers, and increasingly upscale markets. If the current trend holds, China’s trade with ASEAN could reach $1 trillion by 2020.
The picture for direct investment – the financial flows that support the construction of factories, offices, warehouses, mines, and farms – is equally striking. From 1995 to 2003, Chinese companies invested a mere $631 million in ASEAN countries; in 2013, they invested $30 billion. Though China remains well behind Japan, Europe, and the US on this front, it certainly has the potential to catch up, as Chinese private-equity firms increasingly look abroad. Indeed, from agriculture to information technology, the Chinese are diversifying their stakes across the region and embedding their companies in ASEAN’s advanced and frontier economies.
China’s Southeast Asian partners cannot afford to ignore these efforts. That is one reason why all ten ASEAN countries signed on as founding members of the China-led Asian Infrastructure Investment Bank, despite US opposition. China, which has pledged $100 billion in initial investment, has positioned the AIIB as a rival to the US-dominated World Bank, promising to help Asian countries meet their extensive infrastructure needs.
Clearly, when it comes to its role in Asia, China is thinking big. And there is more. At last year’s Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) meeting, regional leaders agreed to begin work toward possible adoption of a Chinese-backed free-trade pact – one that is clearly meant to push back against US President Barack Obama’s Trans-Pacific Partnership, which excludes China.
Whether or not Xi realizes his free-trade ambition, there is no denying China’s commitment to deepening its economic ties in Asia and beyond. The country has pledged some $60 billion to its “One Belt, One Road” initiative, which entails the construction of a Silk Road Economic Belt running through Central Asia, and a Maritime Silk Road connecting China to Southeast Asia, the Indian Ocean, the Middle East, and eventually Europe. The US, meanwhile, is struggling to cobble together a domestic consensus on trade.
To be sure, China has had its setbacks, too. Canceled railway and hydroelectric projects in Myanmar, and riots in Vietnam over China’s move to drill for oil in disputed waters, reflect the backlash that the country’s resource hunger can generate. But China is also certain to learn from its mistakes, and its leaders have a clear vision of where to place their long-term economic bets.
At a time when partisan divisions are undermining America’s economic leadership, China’s growing influence in Southeast Asia should raise a question: If push comes to shove in the South China Sea, will the US find allies in its corner, or will they just be holding Uncle Sam’s coat?
Kent Harrington, là cựu Phân tích viên cao cấp của CIA, chuyên trách tình báo an ninh Đông Á, Trưởng khu vực châu Á và Giám đốc Công vụ của CIA. | Kent Harrington, a former senior CIA analyst, was National Intelligence Officer for East Asia and Chief of Station in Asia, and served as the CIA’s Director of Public Affairs.
Kent Harrington, Project-Syndicate
TS Đỗ Kim Thêm dịch
Theo Phía Trước
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV 
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét