Minh Trị – Hoàng đế đưa Nhật thành cường quốc thế giới

• TIẾNG VIỆT
• ENGLISH

     

Hoàng đế Mutsuhito

Triều đại Hoàng đế Mutsuhito – thời kỳ Minh Trị (tức nền hòa bình được khai sáng) – chứng kiến Nhật Bản từ một đất nước bị đe dọa bởi sự thống trị của Phương Tây trở thành một trong những cường quốc đứng đầu về kinh tế và quân sự trên thế giới. Để đạt được điều này, ông đã phải đưa ra quyết định khó khăn khi áp dụng nhiều đường lối và phong tục của phương Tây ở một đất nước vốn dĩ rất tự hào về nền văn hóa bản địa của mình. Rất nhiều thủ lĩnh Phiên bang căm hận sự pha trộn những tư tưởng ngoại bang. Tuy nhiên bằng cách thi hành những thay đổi này, Nhật Hoàng đã sử dụng chính các phương thức của người phương Tây để bảo tồn ý chí và độc lập của Nhật trong bối cảnh ngoại xâm, bảo vệ đất nước thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa của Châu Âu và đưa Nhật trở thành một thế lực trên toàn cầu.

Sau một thập kỷ nỗ lực chống ngoại xâm, Chinh Di đại tướng quân (shogun) từ quan vào năm 1867. Với mục tiêu hiện đại hóa và hy vọng bảo tồn Nhật Bản, các nhà cải cách đưa hoàng tử Mutsuhito lên ngôi với hiệu là Thiên hoàng Minh Trị. Vị hoàng đế mới đã khép lại hai thế kỷ biệt lập của Nhật Bản, thay vào đó lựa chọn con đường tiếp nhận một số tư tưởng của phương Tây.

Dưới sự dẫn dắt của Thiên hoàng Minh Trị, người Nhật tiến hành những cải cách đảm bảo mọi công dân đều bình đẳng trước luật pháp. Ông xóa bỏ chế độ phong kiến, xây dựng một xã hội Nhật Bản tập trung và có tổ chức đầu tiên sau nhiều thế kỷ. Hơn nữa, nước Nhật thúc đẩy công nghiệp hóa, nhanh chóng hiện đại hóa trong nửa sau thế kỷ 19.

Nhật Bản cũng được các cường quốc quân sự hàng đầu khi đó hỗ trợ. Các cố vấn nước Phổ giúp Nhật xây dựng quân đội, người Anh cho mượn tàu thuyền cùng với các chuyên gia đóng tàu, khiến Nhật có được sự trợ giúp từ những quốc gia có nền quân sự hùng mạnh nhất thời đó.

Minh Trị nhận ra rằng cần phải hy sinh một số thứ để Nhật trở thành một nước hiện đại. Giáo dục giảm sự tập trung vào khía cạnh văn hóa và thiên nhiều hơn về toán và khoa học. Triều đình giảm sự quan tâm tới Phật giáo, chú trọng hơn vào thần đạo Shinto của người Nhật – theo đó thần đạo mang một thông điệp mạnh mẽ về việc phục vụ đất nước và hoàng đế. Chính phủ cấm samurai (chiến binh của các phiên bang cũ) mặc trang phục cũ và đem theo thanh kiếm truyền thống, đồng thời cũng cắt bỏ bổng lộc triều đình.

Mặc dù những nỗ lực này đều nhắm tới mục đích thay đổi bộ mặt xã hội Nhật Bản theo nhiều hướng, nhưng triều đại Minh Trị cũng đảm bảo rằng nước Nhật không bao giờ để mất độc lập trong thời đại nhiều nước Châu Á cũng như Châu Phi nằm dưới sự cai trị của Châu Âu.

Và những nỗ lực đó cũng đem lại thành quả. Dưới thời Minh Trị, Nhật Bản lấn át kẻ thù truyền kiếp của mình là Trung Quốc trong Chiến tranh Trung-Nhật vào thập niên 1890. Tuy nhiên một thập kỷ sau mới là thành tựu đỉnh cao của Nhật: họ đánh bại đế chế Nga trong Chiến tranh Nga-Nhật. Chiến thắng quan trọng này củng cố vị thế cường quốc thế giới của Nhật và chứng tỏ được tính đúng đắn của những cải cách thời Mutsuhito.

     

Kyuichi Uchida (photographer), 1872

Emperor Mutsuhito’s reign, the Meiji (“enlightened peace”) Era, saw Japan evolve from a country threatened by Western dominance to one of the foremost economic and military powers in the world. To achieve this, he made the difficult decision to adopt many Western ways and customs in a country very proud of its native culture. Many traditional clan leaders resented the infusion of foreign ideas, but by introducing these changes the Emperor used Western means to preserve Japanese spirit and independence from foreign rule, protecting them from European colonization and bringing them to international prominence.

After a decade of trying to resist Western encroachment, the Japanese shogun resigned in 1867. To modernize and hopefully preserve Japan, reformers installed Prince Mutsuhito on the throne as the Emperor Meiji. The new emperor reversed two centuries of isolation, choosing instead to embrace some of the ideas of the West.

Under Meiji’s guidance, the Japanese adopted legal changes to treat all citizens equally before the law. He eliminated feudalism, and organized and centralized Japanese society for the first time in centuries. Further, the country industrialized, rapidly modernizing in the second half of the nineteenth century.

Japan also borrowed freely from the top military powers of the day. Prussian advisors helped them to develop their army, and the British lent their ships and shipbuilding expertise, giving Japan input from the most powerful militaries of the day.

Meiji realized that in order to remain modern, some sacrifices would have to be made. Education became less centered on Japanese culture and more dedicated to math and science. The government now frowned on Buddhism, preferring the indigenous Japanese religion, Shinto, which they modified to include a strong message about serving the state and the emperor. The government forbid samurai, warriors of the former clans, from dressing and carrying their traditional swords, and eliminated their governmental stipends.

While these efforts served to overhaul the look of Japanese society in a number of ways, the Meiji Reign ensured that Japan never lost its independence in an era that saw many Asian and African countries fall to European overlords.

The efforts paid off. Under the Meiji’s rule, Japan dominated their traditional enemy, China, in the Sino-Japanese War in the 1890s. But their crowning achievement came a decade later, when the Japanese defeated the Russian Empire in the Russo-Japanese War. This major victory cemented Japan’s status as a great world power, helping to prove the worth of Mutsuhito’s reforms.

What Made Emperor Meiji A leader?

• The Meiji Era saw the transformation of the Japanese financial and industrial systems. Japan borrowed money and traded internationally, and they opened their doors to industrialists from different European nations.
  
• Japanese government under Meiji emerged as a more Western, constitutional monarchy. This centralization of powers allowed for a stronger, more effective government, and societal changes – despite resistance from some regional lords who did not want to give up their power – appealed to Westerners looking to do business with a more modern country.
  
• Meiji’s willingness to allow advisers from the most powerful military nations in Europe allowed Japan to build an empire, defeating China in the Sino-Japanese War and seizing land along Asia’s Pacific coast.
  

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Theo Nghiên Cứu Quốc Tế

• Nguồn: Emperor Meiji - 100 Leaders