Năm 1995, khi tôi phục vụ tại Ngũ Giác Đài, Trung Quốc bắt đầu xây dựng cơ sở trên vùng Đá Vành Khăn, nơi mà Philippines có yêu sách và nằm rất gần với bờ biển của Philippines hơn là của Trung Quốc. Mỹ đã đưa ra tuyên bố rằng chúng tôi đã không bày tỏ thái độ nào trong các yêu sách đang còn tranh chấp của năm quốc gia về khoảng 750 hoặc hơn các loại đá, đảo san hô, đảo, cồn, đá ngầm mà bao gồm các quần đảo Trường Sa, chiếm một khu vực rộng lớn – 425.000 kilômét vuông (164.000 dặm vuông) – của biển Đông. Chúng tôi kêu gọi các bên liên quan giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình.
Nhưng Mỹ đã đứng trên quan điểm mạnh cho là biển Đông lệ thuộc vào các Công Ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), trong đó bao gồm các tuyến đường biển quan trọng đối với các chuyến tàu dầu từ Trung Đông và tàu hàng từ châu Âu mà thông qua lộ trình này có máy bay quân sự và thương mại thường xuyên bay.
Để hỗ trợ cho các yêu sách lãnh hải của mình, Trung Quốc dựa trên một bản đồ thừa hưởng từ thời kỳ Quốc Dân Đảng – cái gọi là “đường chín đoạn”, kéo dài gần một ngàn dặm về phía nam của lục địa Trung Quốc và đôi khi tiến gần sát khoảng 40 hay 50 dặm tới đường bờ biển của các quốc gia như Việt Nam, Malaysia, Brunei và Philippines. Tất cả các quốc gia này dựa theo Công Ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), đòi hỏi các vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý.
Khi tranh chấp ở khu vực Đá Vành Khăn nổ ra, các quan chức Trung Quốc không làm rõ ý nghĩa của đường chín đoạn, nhưng, khi bị áp lực, họ đồng ý rằng các khu vực có dấu phân định là những nơi mà Trung Quốc đã tuyên bố có chủ quyền tối thượng. Đồng thời, họ đồng ý là biển Đông không phải là hồ của Trung Quốc, và nó bị chi phối bởi Hiệp ước của Liên Hiệp Quốc. Trên cơ sở này, Mỹ và Trung Quốc tránh được xung đột vấn đề trong gần hai thập niên.
Nhưng Trung Quốc không tránh xung đột với các nước láng giềng trên biển của họ. Mặc dù cam kết tuân thủ các quy tắc ứng xử được thương thảo bởi Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vào năm 2002, Trung Quốc sử dụng sức mạnh ưu thế quân sự trong các tranh chấp với Philippines và Việt Nam. Trong năm 2012, các tàu tuần tra Trung Quốc đuổi tàu thuyền đánh cá Philippines ra khỏi bãi cạn Scarborough ở ngoài khơi của bờ biển Philippines, và chính phủ Philippines đã đưa tranh chấp ra Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), mà Trung Quốc tuyên bố là Toà không có thẩm quyền tài phán. Trong năm 2014, sau khi Trung Quốc đem một giàn khoan dầu đến đóng trong vùng biển tranh chấp với Việt Nam, các tàu của hai nước đụng độ nhau với trận đánh bằng bằng thủy pháo trên biển; theo sau là các cuộc bạo động bài Hoa ở Việt Nam.
Các nước nhỏ trong khu vực tìm kiếm sự hỗ trợ của Mỹ. Nhưng Mỹ vẫn còn cẩn trọng để không bị lôi kéo vào trong các yêu sách còn tranh chấp về chủ quyền, một số trong các yêu sách này là mong manh, trong khi những yêu sách khác Trung Quốc đôi khi có một vị thế pháp lý mạnh hơn. Hơn nữa, Mỹ đã phải tập trung vào các vấn đề lớn hơn trong quan hệ với Trung Quốc.
Tình hình này bắt đầu thay đổi khi Trung Quốc khởi xướng một chính sách tích cực trong việc nạo vét cát để lấp đầy các đảo san hô và xây dựng đảo trong ít nhất năm địa điểm. Đầu năm nay, các nhà phân tích công bố các hình ảnh của những gì được kỳ vọng sẽ là đường băng dài 10.000 feet (3.000 mét) trên vùng Đá chữ Thập.
Mỹ lập luận rằng Công Ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) bảo đảm cho tàu nước ngoài và máy bay được tự do thâm nhập vượt quá giới hạn 12 dặm của lãnh hải, trong khi Trung Quốc đòi hỏi rằng các chuyến bay quân sự không thể vượt qua vùng kinh tế 200 hải lý mà không được sự cho phép của Trung Quốc. Nếu Trung Quốc đòi hỏi một khu vực như vậy cho từng địa điểm mà họ đã chiếm, Trung Quốc có thể đóng kín cả biển Đông. Như một viên chức Mỹ nói, Trung Quốc dường như đang cố gắng “tạo ra các chứng cớ trên mặt đất” – những gì mà Đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Mỹ ở Thái Bình Dương, gọi là “Bức tường cát vĩ đại”.
Trung Quốc tuyên bố một cách chính xác rằng nạo vét là nằm trong chủ quyền tối thượng của mình, và việc này chỉ đơn thuần là làm theo cách của các nước láng giềng, mà chính phủ của các nước này cũng đã tạo ra cơ sở để hỗ trợ cho các yêu sách của họ. Nhưng sự nghi ngờ của Mỹ đã tăng cao bởi thực tế là trong năm 2013, trong một tranh chấp riêng giữa Trung Quốc và Nhật Bản trên quần đảo Điếu Ngư ở biển Hoa Đông, chính phủ Trung Quốc đơn phương tuyên bố một Vùng Nhận Dạng Phòng Không mà không cảnh báo trước. Các phản ứng của Mỹ là đã bay với hai chiếc B -52 qua vùng không được công nhận. Điều này đặt ra một tiền lệ cho các chuyến bay trinh sát hải quân gần đây (trong đó có một toán phóng viên CNN trên tàu).
Các phản ứng của Mỹ đề ra nhằm ngăn chặn Trung Quốc từ việc tạo ra một sự kiện đã rồi mà nó có thể đóng kín phần lớn biển Đông. Tuy nhiên, sách lược nguyên thủy của Mỹ tránh liên can trong cuộc tranh chấp chủ quyền tiếp tục tạo nên ý nghĩa. Điều trớ trêu là Thượng viện Mỹ thất bại trong việc phê chuẩn Công Ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), điều này có nghĩa là Mỹ không thể đưa Trung Quốc ra Toà ITLOS vì những nỗ lực của Trung Quốc để chuyển đổi các san hô thành đảo và đòi hỏi các vùng đặc quyền mà Mỹ có thể can thiệp nhân danh quyền tự do giao thông – một sự quan tâm chính của Mỹ.
Nhưng vì Trung Quốc đã phê chuẩn Công Ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và Mỹ tôn trọng luật này như luật tập quán quốc tế, nên có một cơ sở đàm phán trực tiếp nghiêm túc hơn để làm rõ những điểm mơ hồ trong đường chín đoạn và giữ gìn quyền tự do trên biển. Với phong cách ngoại giao đúng đắn, một cuộc xung đột Mỹ-Hoa tại biển Đông có thể và cần phải tránh.
In 1995, when I was serving in the Pentagon, China began building structures on Mischief Reef, which is claimed by the Philippines and lies much closer to its shores than to China’s. The US issued a statement that we took no position on the competing claims by five states over the 750 or so rocks, atolls, islets, cays, and reefs that comprise the Spratlys, which cover a vast area – 425,000 square kilometers (164,000 square miles) – of the South China Sea. We urged that the parties involved settle the disputes peacefully.
But the US took a strong stand that the South China Sea, which includes important sea lanes for oil shipments from the Middle East and container ships from Europe, and over which military and commercial aircraft routinely fly, was subject to the United Nations Law of the Sea Treaty (UNCLOS).
To back up its territorial claim, China relies on a map inherited from the Nationalist period – the so-called “nine-dashed line,” which extends nearly a thousand miles south of mainland China and sometimes as close as 40 or 50 miles from the coastline of states like Vietnam, Malaysia, Brunei and the Philippines. All of these states claim the 200-mile exclusive economic zones granted under UNCLOS.
When the dispute over Mischief Reef erupted, Chinese officials failed to clarify the meaning of the nine-dashed line, but, when pressed, they agreed that the dashes demarcated areas where China had sovereign claims. At the same time, they agreed that the South China Sea was not a Chinese lake, and that it was governed by the UN treaty. On this basis, the US and China avoided conflict over the issue for nearly two decades.
But China did not avoid conflicts with its maritime neighbors. Although it pledged to adhere to a code of conduct negotiated by the Association of Southeast Asian Nations in 2002, it used its superior military might in disputes with the Philippines and Vietnam. In 2012, Chinese patrol vessels chased Philippine fishing boats away from Scarborough Shoal off the Philippine coast, and the Philippine government has taken the dispute to the International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS), which China claims has no jurisdiction. In 2014, after China stationed an oil rig in waters claimed by Vietnam, ships from the two countries engaged in ramming and water-cannon battles at sea; anti-Chinese riots in Vietnam followed.
The region’s smaller states sought American support. But the US remained careful not to be drawn into the competing claims over sovereignty, some of which are tenuous, while on others China sometimes has a stronger legal position. Moreover, the US had to focus on larger issues in its relationship with China.
This began to change when China initiated an active policy of dredging sand to fill in reefs and build islands in at least five locations. Earlier this year, analysts released images of what is expected to be a 10,000-foot (3,000-meter) runway on Fiery Cross Reef.
The US argues that UNCLOS grants foreign ships and planes free access beyond a 12-mile territorial limit, while China claims that military flights cannot cross its 200-mile economic zone without its permission. If China claimed such a zone for each of the sites it occupies, it could close off most of the South China Sea. As one US official put it, China seems to be trying to “create facts on the ground” – what Admiral Harry Harris, the US commander in the Pacific, calls a new “great wall of sand.”
China correctly declared that it was within its sovereign rights to dredge, and that it was merely following the lead of its neighbors, whose governments had also been creating structures to bolster their claims. But American suspicions were heightened by the fact that in 2013, in a separate dispute between China and Japan over the Senkaku/Daiyou Islands in the East China Sea, the Chinese government unilaterally declared an Air Defense Identification Zone without prior warning. The US response was to fly two B-52 bombers through the unrecognized zone. This set a precedent for the recent naval reconnaissance flight (which had a team of CNN reporters on board).
The US response was designed to prevent China from creating a fait accompli that could close off large parts of the South China Sea. Nevertheless, the original policy of not becoming embroiled in the sovereignty dispute continues to make sense. The irony is that the US Senate’s failure to ratify UNCLOS means that the US cannot take China to ITLOS over its efforts to convert reefs into islands and claim exclusion zones that could interfere with the right of free passage – a major US interest.
But, because China has ratified UNCLOS and the US respects it as customary international law, there is a basis for serious direct negotiation over clarification of the ambiguous nine-dashed line and the preservation of freedom of the seas. With properly managed diplomacy, a US-China conflict in the South China Sea can and should be avoided.
Joseph S. Nye | Project Syndicate
Đỗ Kim Thêm dịch
Theo Ba Sàm
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV 
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét