Maria J. Stephan - Những người biểu tình Hồng Kông cần phải làm gì để có thể giành chiến thắng

• TIẾNG VIỆT
• ENGLISH

Các chứng liệu đáng giá của hơn một thế kỷ cho thấy cuộc cách mạng "Dù" cần đến giới kinh doanh, sự hóm hỉnh và nhiều kiên nhẫn.

"Đừng nghĩ rằng sự việc này sẽ sớm kết thúc. Về cơ bản đây là cuộc chiến của sự kiên nhẫn và là bài kiểm tra sức chịu đựng của chúng ta", Joshua Wong 17 tuổi, nhà lãnh đạo sinh viên biểu tình ủng hộ dân chủ tại Hồng Kông, đã tweet hôm thứ Năm. Trong vài tuần qua, những người biểu tình đã thực hiện một màn trình diễn tuyệt vời về đối kháng dân sự, có tổ chức, kỷ luật: hàng chục ngàn nhà hoạt động tiếp tục tụ tập trên đường phố trung tâm thành phố, đòi hỏi Trưởng đặc khu Hong Kong Leung Chun-ying phải từ chức và đe dọa chiếm các tòa nhà chính phủ. Occupy Central, một liên minh của sinh viên cùng các nhóm đối lập khác đã kêu gọi đình công hàng loạt, trong khi nhấn mạnh rằng họ sẽ không lùi bước cho đến khi mục tiêu cuối cùng của mình được thực hiện. Tuy nhiên, khí thế ấy đã chậm lại, câu hỏi còn lại là: từ đây, chuyện gì sẽ đến?

Bắc Kinh được trông đợi sẽ phát động (và sẽ chiến thắng) một cuộc chiến tranh tiêu hao lực lượng chống lại cuộc nổi dậy dân sự này.

Bắc Kinh được trông đợi sẽ phát động (và sẽ chiến thắng) một cuộc chiến tranh tiêu hao lực lượng chống lại cuộc nổi dậy dân sự này. Thách thức chính hiện nay cho phong trào dân chủ Hồng Kông là vẫn duy trì áp lực trong khi phải chịu đựng được sức ép không thể tránh khỏi, đồng thời phải tìm cách làm xói mòn các trụ cột ủng hộ được Bắc Kinh ở Hong Kong. Nó phải tìm được sự cân bằng giữa sự đổ vỡ và sự xây dựng, làm việc với cả bên trong và bên ngoài của các tổ chức chính trị, pháp lý truyền thống, và phải chuẩn bị cho một cuộc đấu tranh sẽ kéo dài nhiều năm.

Tuy nhiên, khi phải đối diện với người khổng lồ Goliath ghê gớm như nhà nước Trung Quốc, những người đối lập lịch sự, hiểu biết của Hồng Kông có thực sự hy vọng đãt được bất cứ thành công nào không? Erica Chenoweth, tác giả đồng biên tập cuốn "Why Civil Resistance Works" và tôi đã nhận thấy rằng các chiến dịch bất bạo động tương tự từ khắp nơi trên thế giới, thách thức các chế độ đương nhiệm từ 1900-2006 đã thành công được khoảng 53 phần trăm. Trong thời gian đó, các chiến dịch có tính bất bạo động nhiều khả năng thành công hơn so với những chiến dịch có vũ trang và nền dân chủ đã được gây dựng thành công trong vòng một thập kỷ sau đó - ngay cả khi các chiến dịch bất bạo động ban đầu bị thất bại. Điều này chứng tỏ tầm quan trọng của việc tạo dựng và duy trì không gian dân sự, yếu tố quan yếu để mang lại nền dân chủ.

Trong trường hợp của các sinh viên học sinh Hồng Kông, chiến thắng có nghĩa là đạt được cuộc phổ thông đầu phiếu và quản trị dân chủ thực sự ở Hồng Kông. Ngay cả khi tiếp tục duy trì áp lực buộc Trưởng đặc khu HK từ chức, phong trào vẫn không đạt được mục tiêu cuối cùng của một chính thể tự quản tự do để lựa chọn các nhà lãnh đạo cho mình. Nghiên cứu cho thấy các chiến dịch bất bạo động trung bình phải mất gần ba năm theo đuổi tiến trình của mình (so với các chiến dịch vũ trang vốn trung bình cần đến chín năm). Do đó, xác định của chúng tôi đề cập đến một tầm nhìn lâu dài: Đây không phải là cuộc đấu tranh để giành được (hoặc thất bại) trong một ngày cuối tuần. Wong, đã tuyên bố rằng cải cách bầu cử là "cuộc chiến đấu của cả thế hệ."

Phong trào đạt được một tiến triển ấn tượng. Các nhà dân chủ Hồng Kông đã thể hiện sự sáng tạo và năng lực tổ chức vượt trội. Mặc dù Hồng Kông nổi tiếng với tinh thần phản kháng, mức độ tham gia và tự tổ chức trong "Phong trào Dù" là chưa từng có. Nhiều tháng hành động, nghiên cứu và tổ chức đã mở đường cho cuộc biểu tình lớn vào ngày Quốc khánh. Các hoạt động táo bạo của giới trẻ, theo sau là những đáp trả bị phản tác dụng của cảnh sát đã gây ra số lượng người biểu tình tăng vọt.

Với một loạt các nhà báo địa phương và quốc tế có mặt trong bối cảnh, với tự do truy cập internet (tối thiểu là ở trong Hồng Kông) và việc sử dụng ứng dụng tin nhắn "Firechat" tài tình trong nội bộ, phong trào ủng hộ dân chủ đã giành được một số điểm thắng lợi quan trọng. Phong trào đã duy trì được kỷ luật bất bạo động chặt chẽ nhất - khiến hành vi chống bạo động của cảnh sát và tuyên bố của Bắc Kinh rằng những người biểu tình là bọn côn đồ đều trở thành thái quá, vô giá trị.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều hơn nữa mà phong trào có thể áp dụng bài học từ chiến lược của những chiến dịch từng thành công với tỷ lệ áp đảo tương tự.

Kích thước và tính đa dạng của sự tham gia trong các phong trào đối kháng dân sự có liên quan chặt chẽ đến sự thành công, và phong trào Hồng Kông cần phải phát triển lớn hơn nữa.

Kích thước và tính đa dạng của sự tham gia trong các phong trào đối kháng dân sự có liên quan chặt chẽ đến sự thành công, và phong trào Hồng Kông cần phải phát triển lớn hơn nữa. Các cuộc biểu tình tại Hồng Kông có đặc trưng của hàng chục ngàn - thậm chí hàng trăm ngàn - người tham gia, từ nam, nữ, trẻ, già, Kitô giáo, Đạo giáo, Phật giáo, công nhân và chuyên viên. Nhưng việc những người biểu tình này là ai cũng quan trọng như việc có bao nhiêu người tham dự, và ngay bây giờ, phong trào dân chủ cần thu hút sự hỗ trợ của các trụ cột quan trọng trong cộng đồng doanh nghiệp vốn đang lưng chừng hoặc đang hỗ trợ Bắc Kinh. Khi các công dân Philippines thách thức nhóm "tư bản bè phái" của chế độ Ferdinand Marcos, họ đã hành động với sự giúp đỡ của cộng đồng doanh nghiệp mạnh mẽ từ khu tài chính Makati, cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Ukraine từng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì phong trào Maidan. Một cuộc tẩy chay của người tiêu dùng nhắm vào các doanh nghiệp có quan hệ chặt chẽ nhất với Bắc Kinh, kết hợp với việc tạo ra một "danh sách" các doanh nghiệp ủng hộ dân chủ tại Hồng Kông, là một trong những cách để tạo ra đòn bẩy về kinh tế.

Làm được như vậy cũng sẽ cung cấp cho phong trào nhiều chiến thuật đa dạng hơn: một yếu tố quan trọng cho sự thành công của cuộc bất tuân dân sự. Đổi mới chiến thuật giúp các phong trào đầy sinh lực, sôi nổi khiến đối thủ của mình bất ngờ và tạo được áp lực tối đa. Cho đến nay, phong trào dân chủ Hồng Kông đa phần dựa vào phương pháp tập trung như tọa kháng và các cuộc biểu tình đường phố. Đây là những phương pháp khó duy trì và, đặc biệt khi số tham dự giảm xuống sẽ dễ dàng bị nhắm mục tiêu đàn áp. Một trong những sai lầm chiến thuật mà sinh viên Trung Quốc thực hiện trong năm 1989, như một số nhà phân tích gợi ý, là đã chiếm Quảng trường Thiên An Môn quá lâu.

Các thay đổi chiến thuật có giá trị thực tiễn cao. Giới thợ mỏ đồng ở Chile, những người đóng vai trò quan trọng trong phong trào ủng hộ dân chủ lật đổ Augusto Pinochet biết khi nào cần tránh đối đầu trực tiếp với lực lượng an ninh. Thay vì tổ chức những cuộc tấn công vũ bão, giới thợ mỏ và các nhà lãnh đạo dân chủ khác đã kêu gọi người dân Chile bước chậm rãi trên đường phố để hiển thị sự chối từ chế độ Pinochet, trong khi khua chiêng trống vào một thời khắc định trước để tạo nên một dàn hợp xướng thách thức. Các nhà hoạt động chống tham nhũng Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức để một phần dân số đáng kể cùng tắt ánh đèn của mình một phút mỗi đêm như một phần của một chiến dịch thành công nhằm soi chiếu ánh sáng vào nạn tham nhũng trong năm 1997. Các chiến thuật này mang tính biểu tượng giúp duy trì sự thống nhất và đoàn kết trong khi cũng giúp chuẩn bị cho các hành động có thể phức tạp (và nguy hiểm) hơn.

Cuối cùng, các phong trào dân chủ cần phải tạo ra các rạn nứt trong giới tinh hoa chính trị kinh tế của Hồng Kông để đạt được mục tiêu của mình. Ví dụ như, các cuộc tẩy chay của người tiêu dùng vào doanh nghiệp phân biệt chủng tộc ở Nam Phi buộc các chủ doanh nghiệp da trắng phải gây áp lực để chính phủ đàm phán với Đại hội Dân tộc Phi (ANC). Các tụ điểm khôi hài, trào phúng thông minh trên đường phố chế giễu những thành viên tham nhũng nhất của cộng đồng chính phủ và doanh nghiệp là một loại nỗ lực có phương pháp và thành công như đã được sử dụng bởi các nhóm ủng hộ dân chủ tại Serbia (chống lại Slobodan Milosevic) và Ukraine (chống lại Viktor Yanukovych). Tổ chức các giải thưởng cho người tố cáo và các nhà kinh doanh, lãnh đạo công nhân ủng hộ dân chủ là một phương pháp khác giúp khích lệ sự thay đổi lòng trung thành trong những trụ cột chống đỡ cho quyền lực của Bắc Kinh ở Hong Kong.

Tất cả điều này phải được tiến hành trong khi vẫn giữ phong trào tồn tại. Các cuộc đấu tranh phổ biến nhất sẽ là việc đoàn kết chung quanh các mục tiêu, nhà lãnh đạo và chiến thuật - đặc biệt với một đối thủ tài tình kết hợp giữa lôi kéo và đàn áp. Có nhiều khả năng sẽ đến một thời điểm mà phong trào dân chủ Hồng Kông sẽ phải chọn để chấp nhận một nhượng bộ thay vì thắng lợi hoàn toàn và điều ấy sẽ hữu ích khi tất cả các thành phần quan trọng của phe đối lập có tiếng nói trong các quyết định. Khi phong trào Đoàn Kết Ba Lan, dẫn đầu là Lech Walesa, trở nên mạnh mẽ đến mức họ buộc đối thủ phải đàm phán theo cách của mình, các cuộc đàm phán thực sự với thành viên chế độ Cộng sản được phát qua loa phóng thanh để người dân Ba Lan bình thường biết được những gì đang xảy ra. Hãy tưởng tượng một chiến lược truyền thông như thế này sẽ xảy ở Hồng Kông.

Phong trào Đoàn Kết Ba Lan cũng là một bài học vì mức độ quản trị và tự tổ chức xảy ra ngoài tầm kiểm soát của chính phủ cộng sản. Albania ở Kosovo cũng tương tự, họ tạo ra được một quốc hội song song và các tổ chức quản lý khác như một cách để mặc nhiên phá vỡ Belgrade trước khi lãnh thổ này giành được độc lập. Phong trào dân chủ Hồng Kông đã thành công trong việc tổ chức được một cuộc trưng cầu trên trực tuyến - dù không chính thức - về hệ thống chính trị trong tương lai. Và tính xã hội dân sự của họ rõ ràng được tổ chức tốt. Một số kết hợp làm việc bên trong và bên ngoài các tổ chức chính trị và pháp lý chính thức, thông qua các cấu trúc và tổ chức song song, là một chiến lược đã có từ thời Gandhi.

Phong trào dân chủ Hồng Kông đã không thiếu các tài năng, các nhà tư tưởng chiến lược. Phong trào đã chứng minh sự trưởng thành và tài trí. Nhưng nó phải đối mặt với một đối thủ kiên quyết và có nguồn lực tốt. Vẫn còn chờ thời gian để nhìn xem đến khi nào và bằng cách nào phong trào đề kháng dân sự của Hồng Kông sẽ khôn ngoan hơn đối thủ độc tài của mình và giữ cho ngọn lửa dân chủ được cháy mãi. Nhưng nếu những người che dù vẫn ở đó trong lâu dài, cơ hội chiến thắng của họ có thể là nhiều hơn ta tưởng.

How HK protesters can win

Over a century's worth of data shows that the Umbrella Revolution needs business, satire, and a whole lot of patience.

Don't think that this will be over soon. This is fundamentally a war of patience and a test of our endurance," 17-year-old Joshua Wong, student leader of pro-democracy protests in Hong Kong, tweeted on Thursday. For the past several weeks, the protesters have been putting on a clinic in organized, disciplined civil resistance: Tens of thousands of activists continue to throng the downtown streets and thoroughfares, demanding the resignation of Hong Kong chief executive Leung Chun-ying and threatening to occupy government buildings. Occupy Central, student coalitions, and other opposition groups have called for mass strikes while insisting that they will not back down until their ultimate goal of universal suffrage is achieved. Still, as momentum has slowed, the lingering question is, what next?

Beijing probably expects to wage (and win) a war of attrition against this civilian uprising.

Beijing probably expects to wage (and win) a war of attrition against this civilian uprising. The main challenge now for the Hong Kong democracy movement is to maintain pressure while withstanding inevitable repression and finding ways to erode Beijing's pillars of local support. It needs to find the right balance of disruption and engagement, to work inside and outside of traditional political and legal institutions, and to prepare for a multi-year struggle.

In the face of a Goliath as formidable as the Chinese state, though, do the polite and savvy oppositionists of Hong Kong really have any hope of succeeding? My Why Civil Resistance Works co-author, Erica Chenoweth, and I found that similar nonviolent campaigns from around the world that challenged incumbent regimes from 1900-2006 succeeded about 53 percent of the time. During that same time period, nonviolent campaigns were more likely than armed ones to be followed by democracy within a decade -- even when the nonviolent campaigns failed. This highlights the importance of creating and sustaining civic space as a key factor in bringing about democracy.

Victory, in this case, means achieving genuine universal suffrage and democratic governance in Hong Kong. Even if sustained pressure forced the embattled chief executive to step down, the movement still would not have achieved its ultimate goal of a self-governing polity that freely elects its leaders. Studies have found that the average nonviolent campaign takes nearly three years to run its course (versus armed campaigns, which average nine years). As such, our definition refers to the long view: This isn't a struggle that will be won (or lost) in a weekend. Wong, for one, has said that electoral reform will be a "generational war."

The movement is off to an impressive start. The Hong Kong democrats have exhibited remarkable creativity and organizational prowess. Although Hong Kong is famous for its protest spirit, the level of participation and self-organization in the "Umbrella Movement," as it has been dubbed, is unprecedented. Months of studied and organized mass actions paved the way to huge National Day rallies. Youthful audacity and fence-jumping, followed by a police response that backfired, caused the number of protestors to spike.

With a bevy of local and international journalists on the scene, unfettered access to internet (inside Hong Kong, at least), and the clever use of "Firechat" intra-movement messaging, the pro-democracy movement has won some serious media points. The movement has maintained the strictest nonviolent discipline -- making the riot police behavior and Beijing's claims that the protestors are ruffians all the more outrageous.

Still, there is much more that the movement can do to apply lessons from the strategies of campaigns that succeeded against similarly overwhelming odds.

The size and diversity of participation in civil resistance movements is strongly correlated with success, and the Hong Kong movement needs to grow. The mass protests in Hong Kong have featured tens of thousands -- maybe even hundreds of thousands -- of participants, spanning young and old, men and women, Christian, Taoist and Buddhist, white and blue collar workers. But who the protesters are matters just as much as how many of them there are, and right now, the democracy movement needs to attract support from key pillars in the business community that are either on the fence or currently supporting Beijing. When citizens of the Philippines challenged the "crony capitalism" of the Ferdinand Marcos regime, they did so with the help of the business community from the powerful Makati financial district, and small and medium enterprises in Ukraine played a key role in sustaining the Maidan movement. A targeted consumer boycott of businesses most closely aligned with Beijing, combined with the creation of a "white list" of the most pro-democracy businesses in Hong Kong, is one way to create economic leverage.

Doing so would also give more the movement more tactical diversity: another key ingredient of successful civil resistance.

Tactical innovation keeps movements energized and resilient, and their opponents off-guard, and pressure points maximized.

Tactical innovation keeps movements energized and resilient, and their opponents off-guard, and pressure points maximized. So far the Hong Kong democracy movement has relied heavily on methods of concentration like sit-ins and street demonstrations. These are hard to sustain and, particularly as participation levels dwindle, easy to target with repression. The one major tactical mistake the Chinese students made in 1989, some analysts have suggested, was occupying Tiananmen Square for too long.

Tactical shifts are highly practical. The copper miners in Chile, who played a critical role in the pro-democracy movement that ousted Augusto Pinochet, knew when to avoid direct confrontations with the security forces. Instead of pitched battles, the miners and other democracy leaders called on the Chilean population to walk slowly in the streets to show their rejection of the Pinochet regime, while banging pots and pans at a designated hour to create a national chorus of defiance. Turkish anti-corruption activists managed to get a significant portion of the population to switch their lights on and off for one minute every night as part of a successful campaign to shine light on corruption in 1997. These symbolic tactics help maintain unity and solidarity while helping prepare for possibly more complex (and risky) actions.

At the end of the day, the democracy movement needs to create cracks and fissures within the Hong Kong political and economic elites in order to achieve its aims. Targeted consumer boycotts of select businesses in apartheid South Africa forced white business owners to pressure the government into negotiations with the African National Congress (ANC), for example. Clever, satirical media spots and street theater poking fun at the most corrupt members of the government and business communities is another tried and true method, used by pro-democracy groups in Serbia (against Slobodan Milosevic) and Ukraine (against Viktor Yanukovych). Establishing public awards for whistleblowers and pro-democracy business and labor leaders is another way to incentivize loyalty shifts within the pillars propping up Beijing's power in Hong Kong.

All of this has to be done while holding the movement together. Most popular struggles grapple with staying unified around goals, leaders, and tactics-- particularly with an opponent that is skilled at combining cooptation with repression. There will likely come a time when the Hong Kong democracy movement will have to choose whether to accept concessions short of full victory, and when it does, it will help if all the major elements in the opposition have a say in the decision. When the Polish Solidarity movement, led by Lech Walesa, became so strong that it forced its way to the negotiating table, the actual talks with Communist regime members were broadcast via loudspeaker to ordinary Poles so that they knew what was going on. One could imagine a modern day equivalent to this communications strategy in Hong Kong.

The Polish Solidarity movement is also instructive because of the level of self-organization and governance that happened outside of communist government control. Kosovo Albanians, similarly, created a parallel parliament and other governance institutions as a way to de facto break away from Belgrade before the territory achieved independence. The Hong Kong democracy movement has already launched a successful, albeit unofficial online referendum about the future political system. And its civil society is clearly well organized. While territorial independence is not the goal of the movement, creating a participatory, representative system of governance inside the city-state clearly is. Some combination of working within official political and legal institutions and outside them, via parallel structures and institutions, is a strategy that dates back to Gandhi.

The Hong Kong democracy movement has no shortage of talented, strategic thinkers. The movement has already demonstrated maturity and cleverness. But it faces a stalwart, well-resourced opponent. It remains to be seen whether, and how, Hong Kong's civil resistance movement will outmaneuver its authoritarian opponent and keep the flame of democracy alive and well. But if the umbrella-wielders are in it for the long haul, their chances of victory might be better than you think.

Maria J. Stephan is a senior policy fellow at the United States Institute of Peace and a nonresident senior fellow at the Atlantic Council. The views expressed are her own.

Maria J. Stephan | Foreign Policy
Lê Quốc Tuấn chuyển ngữ
Theo FB Lê Quốc Tuấn

---

• Nguồn: How HK protesters can win, Maria J. Stephan | Foreign Policy