Washington Post: Vì một Việt Nam cởi mở hơn

• Tiếng Việt
• English: A more open Vietnam

     

Tổng thống Obama gặp ông Nguyễn Văn Hải, được nhiều người biết tới dưới bút danh Điếu Cày, vào tháng Năm. (Alex Wong/Getty Images)

Đối với người dân Việt Nam, vốn đang chịu sự cai trị độc đoán của Đảng Cộng Sản trong suốt 40 năm qua sau khi Sài Gòn sụp đổ, thì đề xuất về hiệp định hợp tác xuyên Thái Bình Dương của chính quyền Obama mang lại cả thách thức lẫn cơ hội. Điều khiến nhiều người lo ngại ở đây là mối quan hệ kinh tế gần gũi hơn và thương mại tự do hơn giữa Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ củng cố vị thế của chế độ, trong khi bỏ qua những vi phạm về nhân quyền của nước này. Mặt khác, người ta hy vọng rằng mối quan hệ sâu sắc hơn với nền dân chủ tư bản lớn nhất thế giới này sẽ thúc đẩy nhà cầm quyền Việt Nam cởi mở hơn trong vấn đề chính trị.

Thời gian gần đây, dường như sự kiểm soát chính trị ở Việt Nam được nới lỏng hơn, không đến mức được gọi là “khởi sắc”, nhưng có thể cũng chạm đến mức “tan băng”. Theo những người đứng đầu các tổ chức xã hội dân sự, giới lãnh đạo Hà Nội đang e ngại rằng nếu để xảy ra những vụ vi phạm nhân quyền đang kể trong thời gian các cuộc đàm phán về TPP diễn ra thì họ sẽ mất đi sự ủng hộ của Hoa Kỳ, nhất là khi các vấn đề như lương thấp, chính quyền độc tài đã đủ để gây tranh cãi. Vì vậy, Việt Nam đã phóng thích 50 trong số 160 tù nhân lương tâm hồi năm ngoái, và gần như giới hạn các hành động quấy rối những nhà đối lập xuống ở mức bắt giữ ngắn hạn.

Không nên nhẫm lẫn điều này với một tiến trình tự do hóa thực sự. Một nhóm các nhà hoạt động xã hội dân sự được tài trợ bởi VOICE, một tổ chức chuyên về nhân quyền trong khu vực, đã chia sẻ với chúng tôi như vậy. Bất cứ ai cố gắng thành lập một tổ chức phi chính phủ tại Việt Nam đều bị từ chối công nhận về mặt pháp lý; một số người còn bị đánh đập bởi những người mặc thường phục chứ không phải sắc phục. Nhà báo Nguyễn Văn Hải, một trong những tù nhân chính trị được phóng thích vào năm ngoái sau 6 năm trong chốn lao tù, chia sẻ với chúng tôi rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam cũng đang nới lỏng tương tự như cách đây mười năm khi đang theo đuổi kế hoạch tham gia WTO – và chỉ đàn áp trở lại khi Hoa Kỳ và các quốc gia khác hướng sự chú ý đến nơi khác.

Vì vậy, những nhà hoạt động bảo vệ nhân quyền đã bày tỏ sự ủng hộ cực kỳ thận trọng đối với TPP. Giả thuyết cho rằng những nhà cầm quyền Việt Nam đang chia rẽ nội bộ trong chính sách trong và ngoài nước, họ cần đến sự trợ giúp của Hoa Kỳ để chống lại nước Trung Quốc đầy tham vọng có lẽ là thuyết phục hơn bất cứ thời điểm nào trong lịch sử. Tùy thuộc vào sức mạng và tính thực thi của TPP khi kêu gọi các quốc gia thành viên tôn trọng công đoàn độc lập và các quyền cơ bản khác, hiệp định này có thể sẽ thúc đẩy tự do. Nó cũng sẽ mang lại sức ép bắt những nước này phải xây dựng hệ thống luật pháp theo chuẩn mực quốc tế vững chắc hơn nữa, và khiến Hoa Kỳ không thể làm ngơ trước những sai phạm. Tóm lại, mặc dù về cơ bản TPP chỉ là công cụ kinh tế, nhưng nó vẫn có thể mang lại hệ quả chính trị tích cực, miễn là lãnh đạo Hoa Kỳ muốn nhà cầm quyền Việt Nam có trách nhiệm.

     

President Obama with Nguyen Van Hai, better known by his pen name Dieu Cay, in May. (Alex Wong/Getty Images)

FOR THE people of Vietnam, still repressively ruled by a single Communist party more than 40 years after the fall of Saigon, inclusion in the Obama administration’s proposed Trans-Pacific Partnership trade deal presents both peril and opportunity. The concern is that freer trade and closer economic ties between the United States and Vietnam will strengthen the regime while providing this country with an incentive to shrug off its human rights violations. The hope is that deeper engagement with the world’s largest capitalist democracy will nudge Vietnam’s rulers toward greater political openness.

For the time being, Vietnam seems to be experiencing a relaxation of political control, not quite worthy of the name “spring,” but possibly rising to the level of a thaw. According to civil society leaders, the Hanoi leadership is loath to commit spectacular abuses in the midst of negotiations over the TPP lest it lose support in the United States, where the inclusion of a low-wage, authoritarian state is already controversial. Therefore, Vietnam released 50 of 160 prisoners of conscience last year, and it mostly has limited its harassment of dissidents to shorter-term arrests and detentions.

This is hardly to be confused with genuine liberalization, as a visiting group of civil society activists sponsored by Voice , a regional human-rights organization, told us in a recent meeting. Anyone attempting to establish a nongovernmental group in Vietnam is still routinely denied legal recognition; some are beaten, albeit by plainclothes men, not the uniformed officers of the more brazen past. As journalist Nguyen Van Hai, one of the political prisoners released last year after six years behind bars, told us, Vietnam’s communists also relaxed their grip a decade ago while pursuing membership in the World Trade Organization — only to crack down again when the United States and other nations moved their attention elsewhere.

For all that, the human rights advocates expressed cautious support for TPP. Given that Vietnam’s rulers seem divided over a variety of policy issues, foreign and domestic, and given their need for U.S. support against a regionally ambitious China, Hanoi is perhaps more susceptible to outside suasion than at any other time in recent history. Depending on the strength and enforceability of TPP’s provisions calling for signatories to respect trade-union independence and other basic rights, the agreement could bolster those struggling for freedom. It may give their demands an even firmer basis in international law and make it harder for U.S. officials to turn a blind eye to violations when they occur. In short, though fundamentally an economic instrument, TPP could have positive political repercussions, as long as U.S. leaders are willing to hold Vietnam’s regime accountable.

Ban Biên Tập Washington Post
Athena chuyển ngữ
Theo Dân Luận

Nguồn: A more open Vietnam - Washington Post